ADHD, czyli co ...?

Na temat ADHD, objawów i diagnozy tego zaburzenia znajdziemy wiele publikacji, zarówno książkowych jak i wpisów  internetowych. Dlatego w tym poście postaram się zawrzeć najważniejsze informacje dotyczące tego zagadnienia.

Po pierwsze: co kryje skrót ADHD

ADHD   (z ang. attention deficit hyperactivity disorder) (wg międzynarodowej klasyfikacji zaburzeń zdrowia DSM - IV) to zespół nadpobudliwości psychoruchowej i jest zaburzeniem na którego składają się trzy główne typy objawów :

• deficyt uwagi (np. szybkie rozpraszanie się, zła organizacja,  tzw. "zawieszanie się");
• nadruchliwość (np. niekontrolowana  potrzeba pozostawania w ciągłym ruchu, gadatliwość);
• nadmierna impulsywność (np. "muszę tu i teraz", "najpierw robię, później myślę").

Powyższe objawy mogą występować oddzielnie lub  jednocześnie -  jednak tzw. typ mieszany występuje najczęściej.
 Ponadto do zdiagnozowania ADHD istotne jest to czy zaburzenia :

• występują częściej lub w większym nasileniu niż u rówieśników;
• obejmują więcej niż jedno środowisko (np dom i szkoła);
• mają destruktywny wpływ na funkcjonowanie dziecka i jego  otoczenia;
• były zaobserwowane u dziecka poniżej 7 roku życia i  trwają minimum pół roku;
• nie wynikają z innych zaburzeń (np. upośledzenie umysłowe, problemy z tarczycą).

Po drugie: nie każdy"łobuz" to "ADHDowiec"

 - nie każdy"ADHDowiec"to "żywe srebro".

Zdiagnozowanie u dziecka ADHD jest procesem trudnym i długotrwałym. Zespół nadpobudliwości psychoruchowej jest zaburzeniem, które jest rozpoznawane  na podstawie określonych kryteriów.  Najczęściej opinie dotyczącą ADHD wydają Poradnie Psychologiczno - Pedagogiczne na podstawie wywiadu z rodzicami, rozmowy z dzieckiem, testów oceniających zdolności edukacyjne dziecka (pedagog) i ilorazu inteligencji (psycholog), oraz  opinii z placówki edukacyjnej. Istotnym elementem diagnozy potrzebnym do jej ostatecznego postawienia jest konsultacja lekarza psychiatry lub neurologa.  Oczywiście diagnozę taką może postawić sam lekarz, jednak warto w tym celu udać się do P.P.P. W Poradni oprócz ADHD można zdiagnozować inne zaburzenia, które często jemu towarzyszą (np. zaburzenia integracji sensorycznej, dysleksję). Ponadto P.P.P. wydają opinię w której  prócz opisu na jakiej podstawie została postawiona diagnoza znajdują się zalecenia dla rodziców i nauczycieli.
Mój syn został zdiagnozowany po ukończeniu dziesięciu lat, bo choć dostrzegałam u syna cechy ADHD w wieku przedszkolnym, to nie sprawiał on problemów wychowawczych i we wczesnym etapie edukacji świetnie sobie radził. Jednak z roku na rok coraz bardziej zaczęły się uwydatniać cechy świadczące o zaburzeniu (syn nie chodzi tylko biega, nie mówi tylko krzyczy, jest niecierpliwy i ma problem ze skupieniem uwagi). Postawienie diagnozy Wita trwało kilka miesięcy, obejmowało także badanie ADOS 2 - w kierunku spektrum autyzmu, oraz diagnozę zaburzeń integracji sensorycznej.  Pierwsze badanie nie wykazało nieprawidłowości, natomiast diagnoza SI potwierdziła wiele zaburzeń sensorycznych, które pokrywają się z objawami ADHD. Coraz częściej mówi się o zaburzeniach łączonych, których objawy  wzajemnie się przenikają i mają wpływ na trudności z jakimi boryka się dziecko.

Po trzecie: ADHD nie jest zależne od woli dziecka i postępowania rodziców.

W ostatnich latach przeprowadzono wiele badań mających na celu określenie przyczyn występowania ADHD. Na podstawie wyników badań uznano, że przyczyną tego zaburzenia są nieprawidłowości w funkcjonowaniu mózgu. Obecnie specjaliści określają ADHD jako niezdolność do blokowania bodźców pochodzących z otoczenia za które odpowiedzialne są płaty czołowe i przedczołowe. W przypadku osób z ADHD funkcjonowanie tych płatów jest zaburzone co powoduje, że nie potrafią oni :

• blokować rozpraszających bodźców (deficyt uwagi);
• blokować własnych myśli (impulsywność);
• blokować własnych reakcji na  rozpraszające bodźce lub myśli (nadpobudliwość).

Nieprawidłowe funkcjonowanie mózgu w obrębie płatów czołowych i przedczołowych ma także wpływ na inne tzw. "funkcje wykonawcze":

• zdolność przewidywania (  dla dzieci z ADHD liczy się "tu i teraz" w ich postrzeganiu rzeczywistości przeszłość i przyszłość nie istnieje);
• zdolność organizacji i planowania (osoby z ADHD by radzić sobie z nauką i obowiązkami szkolnymi potrzebują wsparcia i pomocy przy planowaniu i organizacji pracy);
• zdolność wnioskowania z podjętych wcześniej działań ( "ADHDowcy" nie potrafią uczyć się na błędach i często zapominają o schematach wg. których należy działać)
• zdolność prowadzenia wewnętrznego dialogu ( większość ludzi zanim coś zrobi lub powie przeanalizuje daną sprawę w głowie, niestety osoby z ADHD często działają bezmyślnie);
• prawidłowe poczucie czasu (u dzieci z ADHD czas płynie zbyt wolno - czekanie na swoją kolej, lub za szybko - fajna zabawa);
• przechodzenie od czynności A do czynności B (problemy z zakończeniem zabawy i rozpoczęciem sprzątania);
• oddzielanie faktów od emocji (mama każe mi robić obowiązki, bo lubi robić mi na złość).

Ponadto ustalono, że ADHD poza podłożem neurologicznym uwarunkowane jest także genetycznie.
 U około 40% dzieci  z ADHD cechy tego zaburzenia znajduję się także  u ich rodziców i aż w 85% przypadków zaburzenie to dotyka ich rodzeństwa. Osobiście znajduję w sobie wiele cech  nadpobudliwości, choć oficjalnie nie postawiono mi diagnozy ADHD. Przypuszczam, że gdy byłam dzieckiem wszystkie zaobserwowane u mnie zaburzenia łączono z moją niepełnosprawnością (Dziecięcym Porażeniem Mózgowym).
Warto dodać iż choć wyklucza się wpływ środowiska zewnętrznego na wystąpienie ADHD, ma ono dużą rolę w tym jak dziecko z ADHD będzie funkcjonowało. Pamiętam że poczułam ulgę gdy Pani neurolog stwierdziła że syn został zdiagnozowany tak późno nie z powodu naszego zaniedbania. Było wręcz przeciwnie, stało się tak ponieważ miał dobre warunki, które rekompensowały deficyty.
Temat ADHD jest jak rzeka można pisać i pisać ... i będę o tym pisać w kolejnych postach.
Podsumowując ten post chcę jeszcze raz podkreślić, że ADHD to zaburzenie, którego objawy nie są zależne od woli dziecka i złego wychowania. Dzieci z ADHD są ruchliwe, głośne, nie potrafią czekać, przewidywać i planować. Cechy te są uciążliwe zarówno dla nich samych,  jak i ich otoczenia. Osoba z ADHD nie jest w stanie zapanować nad swoją nadpobudliwością, tak samo jak osoba z wadą wzroku dobrze widzieć bez okularów. ADHD się leczy, zarówno poprzez terapię jak i farmakologicznie - ale o tym w kolejnych postach.
NIECH MOC BĘDZIE Z NAMI, A KORONAWIRUS TRZYMA SIĘ Z DALEKA!!!

Ps. Ten post został oparty na podstawie poniższych publikacji:

1. "ADHD", Fintan J. O' Regan, Wydawnictwo K.E. LIBER, Warszawa 2005 r.
2. "Dzieci z zaburzeniami łączonymi", Martin L. Kutscher, Tony Attwood, Robert R. Wolff, Wydawnictwo K.E. LIBER, Warszawa 2007 r.
3. "ADHD. Zespół nadpobudliwości psychoruchowej. Przewodnik dla rodziców 
   i wychowawców", Opracowanie zbiorowe, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2007 r.